Wat is cultuurwetenschappen?
Geen blogpost over het leven in tijden van Corona vandaag? Klopt. Ik wil de komende tijd meer aandacht besteden aan de studie Cultuurwetenschappen die ik in januari van dit jaar ben begonnen aan de Open Universiteit. Mijn plan is om het studiemateriaal dat bij de opleiding hoort de revue te laten passeren om op deze manier met jullie te delen hoe interessant en veelzijdig de opleiding is. Tevens is het voor mij een goede oefening om te zien in hoeverre ik het materiaal beheers.
Verwacht hier geen samenvattingen van de leerstof. Eerder losse opmerkingen over wat mij aansprak tijdens het studeren of opmerkelijke feiten en wetenswaardigheden die ik de moeite van het vermelden waard vind. Wat ik voor ogen heb is dat jullie (net zoals ikzelf) meer inzicht gaan krijgen in de cultuurwetenschappen. Ik hoop dat het voor ons allemaal een boeiende blogserie gaat worden.
Oriëntatiecursus cultuurwetenschappen
Na de inleidende teksten over de opbouw van de cursusstructuur, tips met betrekking tot het lezen van wetenschappelijke teksten en het maken van een realistische studieplanning (in de eerdere delen van deze blogserie heb ik daar al over geschreven) begint de reader met een korte tekst getiteld ‘Wat is cultuurwetenschappen?’
Een interessante vraag. Ik had natuurlijk voordat ik besloot me in te schrijven voor deze opleiding al wat op de website van de Open Universiteit rondgekeken wat ik kon verwachten. Ik wist dat een studie Geschiedenis waar ik in eerste instantie naar op zoek was niet tot de mogelijkheden behoorde en dat Cultuurwetenschappen bij de OU aangeboden werd als een interdisciplinaire opleiding bestaande uit: cultuurgeschiedenis, kunstgeschiedenis, filosofie en letterkunde. Dat vond ik een heel goed alternatief. Maar dat is nog geen antwoord op de vraag wat cultuurwetenschappen is.
Voordat ik de tekst begon te lezen stelde ik me zo voor dat het waarschijnlijk zou gaan over ‘cultuur’, ‘wetenschap’ en de combinatie van deze twee begrippen. Vooral die combinatie is boeiend en wordt in de tekst als volgt beschreven:
De werkwijze van cultuurwetenschappen heeft een eigen karakter, dat afwijkt van die van de natuurwetenschappen. Het verschil tussen beide is dat geestes- of cultuurwetenschappers de werkelijkheid bestuderen vanuit het perspectief van het bijzondere, en niet zoals de natuurwetenschappen algemene wetten willen formuleren.
M. Leezenberg en G. de Vries, Wetenschapsfilosofie voor geesteswetenschappen (3e, gecorrigeerde druk; Amsterdam 2003) 13, 140-141
Wat vervolgens de vraag oproept of de cultuurwetenschappelijke werkwijze wel even ‘wetenschappelijk’ is als die van de natuurwetenschappen. Iets waar wetenschapsfilosofen het kennelijk nog niet over eens zijn.
De term cultuur wordt aan de hand van Cicero nader gedefinieerd. Het woord ‘cultuur’ is afgeleid van het Latijnse cultura agri, wat staat voor landbouw, oftewel het bewerken van de grond om het vruchtbaar te maken. Cicero trekt de lijn door naar de noodzaak om mensen te onderwijzen (cultura animi) wat tevens de tegenstelling cultuur versus natuur introduceert.
De tekst gaat ook nader in op het cultuurbegrip zelf, waarbij uitgelegd wordt dat aan de Open Universiteit een breed cultuurbegrip wordt gehanteerd:
Het brede of ruime cultuurbegrip beschouwt cultuur als een vanzelfsprekend uitvloeisel van het menselijk leven, dat alles omvat wat door mensen gedaan en gedacht is. Cultuur is het geheel van gewoonten en gebruiken van een groep mensen op een gegeven tijd en plaats.
Leezenberg en De Vries, Wetenschapsfilosofie, 243
Uhm, ok… ‘dat alles omvat wat door mensen gedaan en gedacht is’. Niet misselijk.
Ik moet hierbij nu denken aan de film The Professor and the Madman die ik onlangs op Netflix heb gezien. In deze film, gebaseerd op het boek The Surgeon of Crowthorne: A Tale of Murder, Madness and the Love of Words geschreven door Simon Winchester begint een self-made geleerde in 1879 aan de Sysifusarbeid om alle Engelse woorden (in gebruik of in onbruik) te verzamelen plus een omschrijving en herkomst waar het voor het eerst gebruikt werd. Wat zou leiden tot de beroemde Oxford English Dictionary.
Dit gaat een flinke studie worden.
Als laatste nog de kanttekening die vermeld wordt waar het de benadering betreft als gehanteerd door de Open Universiteit en waar ik het helemaal mee eens ben. Het is niet het uitgangspunt van de Open Universiteit
om waardeoordelen te vellen over de moderne maatschappij, zoals bij andere stromingen in de cultuurwetenschappen het geval is. […] Doel is het ontwikkelen en verfijnen van interpretaties: onze cultuurwetenschappelijke benadering is gericht op het doorgronden van menselijk handelen en de resultaten daarvan.
Het sluit mooi aan bij mijn eigen levensfilosofie. Het proberen iets te begrijpen vind ik nog altijd veel belangrijker dan het vormen/poneren van een oordeel (met of zonder voldoende kennis). In die zin spreekt me dit uitgangspunt erg aan en kijk ik uit naar hoe dat in de verdere studie terug gaat komen.
[RT @alsaltijdIrene] Hallo #bloggers in NL, wil je ook op een gezamenlijke update-lijst… meld dat dan ff… zie: https://webloggerlijst.nl pls RT 🙂 Mijn dank is groot… Halen we vandaag de 100 aanmeldingen toch wel?
[RT @xandraschutte] ‘Fake news’ verbreidt zich sneller dan het virus. En is even gevaarlijk https://groene.nl/artikel/de-infodemie-en-het-niet-willen-zien… via @DeGroene
[6:32 PM] “De zaken gaan goed […] Maar ik heb liever dat de corona-epidemie voorbij is. Je wil een echte reden hebben om wapens te verkopen. Je wil dat niemand gewond raakt. Je wil dat niemand doodgaat.” => Amerikanen nemen ‘zekere voor onzekere’ en hamsteren wapens – NOS
2 reacties
Klinkt boeiend. Ik ga met belangstelling volgen en misschien hier en daar vergelijken met mijn aantekeningen en boeken van 20 jaar geleden. Ik heb ze nog allemaal. Soms heb ik heimwee naar die tijd en vind ik het jammer dat ik weggedreven ben van de letteren.
Gaaf Paul. Ik hoop dat ik je kan blijven boeien. En dat ik het kan opbrengen om naast mijn werk en de studie zelf er ook nog over te bloggen. Tot nu toe vind ik de studie heel erg interessant. Ik spendeer er veel tijd aan om de stof goed op te nemen maar ook omdat je al snel de neiging hebt om er veel meer bij te halen dan nu nodig is. Dat laatste is een valkuil als je maar beperkt de tijd hebt.
Het lijkt me wel leerzaam te zien wat er sinds de tijd dat jij Cultuurwetenschappen studeerde inmiddels zoal veranderd is.