18981

Ica – Eva Posthuma de Boer

Had ze zonder Connie geen verhaal?

Een schrijfster die een andere schrijfster in hoge mate bewondert en daarom een boek schrijft over een schrijfster die een boek schrijft over een schrijfster die zij in hoge mate bewondert. Duizelt je het al? Goed. Dat was bij mij ook het geval toen ik Ica, het nieuwe boek van Eva Posthuma de Boer probeerde te bevatten. Eva Posthuma de Boer schijnt een groot fan van Connie Palmen te zijn en in haar boek zien we eenzelfde beeld waar de schrijfster Nadine Sprenger een groot fan is van Ica Metz. Omdat Connie Palmen er een handje van heeft om familie, vrienden en bekenden uit haar nabije omgeving herkenbaar in haar romans op te voeren ligt het voor de hand om in Ica hetzelfde te veronderstellen:

Nadine = Eva
Ica = Connie.

Of is het een doortrapte truc van de schrijfster Eva Posthuma de Boer om ons dit te doen geloven? Hoe dicht bij de realiteit is het gegeven van Nadine en Ica die samen naar een vakantiehuisje in Frankrijk afreizen om daar in afzondering enkele weken door te brengen? Is het (losjes) gebaseerd op een gezamenlijke vakantie van Eva en Connie? Of is het allemaal ontstaan in het hoofd van Eva Posthuma de Boer die door middel van deze stijloefening een soort van eerbetoon aan haar idool Connie Palmen heeft geschreven?

Maakt het uit?

Simpel van geest als ik ben heb ik de neiging om een roman altijd redelijk onbevangen te lezen. Ik probeer te vergeten (in zoverre dat mogelijk is) wat ik eventueel heb meegekregen van mogelijke intenties door de schrijver. Laat het verhaal zich maar ontrollen en mij verrassen door stijl, onderwerp en/of plot. Het enige waar ik me al lezende vaak niet aan kan onttrekken is de vraag waarom het boek geschreven moest worden. Wat was de urgentie van de schrijver om er zijn ziel en zaligheid in te steken?

Waarom moest Eva Posthuma de Boer Ica schrijven?

In de roman wordt het al snel duidelijk dat de schrijfster Nadine Sprenger een obsessie heeft voor Ica Metz die gaandeweg ongezonde vormen aanneemt:

Zonder Ica had ze geen verhaal.

[p.138]

Nadine heeft het in haar hoofd gehaald dat Ica Metz een hoofdrol moet spelen in haar volgende roman. Sterker, zij heeft Ica uitgenodigd om een tijdlang samen op het Franse platteland te vertoeven zodat zij nog dichter bij haar kan zijn. Ver weg van andere bewonderaars die Ica continu claimen denkt Nadine dat zij het vertrouwen kan winnen van Ica en dat door deze bijzondere vriendschap als vanzelf ook een goed verhaal zal ontstaan.

De vraag blijft lange tijd wat dat verhaal dan is.

Vanwege de proloog was ik lange tijd bang dat Eva Posthuma de Boer ergens in haar boek de afslag zou nemen richting bloederig einde à la Misery, het verfilmde boek van Stephen King waar een doorgedraaide fan op gewelddadige wijze haar favoriete schrijver een handje helpt met het opdoen van inspiratie voor een volgende boek. Gelukkig (wat mij betreft) is zij daar aan voorbijgegaan. Ja, er vallen schoten in de nacht maar geen slachtoffers. Ica Metz vertrekt in haar eentje terug naar Nederland en Nadine Sprenger blijft achter. Sadder but wiser.

Ik heb een aantal boeken van Connie Palmen gelezen. Deze wisten mij altijd van begin tot eind te boeien. De opgevoerde personages voelden levensecht, hun lotgevallen overtuigden en werden ook nog eens inlevend beschreven met zinnenprikkelende filosofische terzijdes die mij altijd wisten te bekoren. Dat veel van de personages gebaseerd waren op reëel bestaande mensen om haar heen was me niet altijd duidelijk. Ik heb dat nooit als een gemis ervaren of daardoor haar boeken minder (of meer) gaan waarderen. Het lijkt mij niet dat Connie Palmen haar boeken alleen maar schrijft om deze mensen op te kunnen voeren.

Is dat bij Eva Posthuma de Boer wel het geval?

Is het haar slechts te doen om (op een gekunstelde manier) ons deelgenoot te maken van het feit dat zij dicht in de buurt van Connie Palmen heeft mogen verkeren? Heeft zij (net als Nadine met Ica) ooit de gedachte gehad om Connie Palmen vaker te ontmoeten om vervolgens hun vriendschap tot onderwerp te maken van haar volgende roman, maar is dat vastgelopen in een doodlopende straat waarna ze dit compromis geschreven heeft zodat niet al haar werk voor niets was geweest?

Eerlijk gezegd kan ik dat niet geloven. Naar mijn bescheiden mening is het verhaal gelaagder en is het een vooropgezet plan geweest om aan te tonen (zoals ook op de voorkant staat aangegeven) waartoe bewondering en obsessie kan leiden wanneer het niet op tijd beteugeld wordt door realiteitszin. Misschien is Eva Posthuma de Boer wel degelijk een groot fan van Connie Palmen maar niet in de zin dat zij als een ware stalkster alle bewegingen van haar idool op de voet volgt. Ik vul het liever in dat zij in de literatuur van Connie Palmen aanknopingspunten heeft gezien om een verhaal dat zij in haar hoofd had de vorm te geven die het tot dan toe miste.

Deze gedachte helpt mij om het boek hoger te waarderen dan dat ik anders gedaan zou hebben.

 Wanneer Nadine Sprenger als debutant het Boekenbal bezoekt, maakt ze kennis met de door haar zo bewonderde Ica Metz. Tussen haar en de kleine, grote schrijfster bestaat onmiddellijk een vanzelfsprekende, maar onverklaarbare vertrouwdheid. Getroffen door de gretigheid waarmee Ica in het leven staat, maar ook door haar werk, dat leest alsof elk woord speciaal voor haar is geschreven is, komt Nadine tot het besef dat ze geen fascinerender personage voor haar nieuwe roman zou kunnen verzinnen dan Ica Metz.

Ica
Eva Posthuma de Boer
Uitgever Ambo | Anthos
ISBN 9789041426260